M.Ö 4. binden günümüze kadar sayısız uygarlıkların, kültürlerin, inançların izlerini taşıyan Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Şanlıurfa bölgelerinde, son yüzyılda yapılan kazı çalışmaları sonucu sayısız mozaik eser gün yüzüne çıkarılmıştır. Tarih boyunca kentte yaşanmış zenginliklerin, ihtişamlı dönemlerin izlerini taşıyan bu mozaikler özellikle Roma İmparatorluğu boyunca zengin tüccar ve askeri bürokrat bir sınıfın, gösterişli şekilde donattıkları evlerde sıkça görülmektedir. Ne yazık ki buralardaki mozaikler bir kaç örnek dışında dünya çapında hak ettiği yere ulaşamamıştır.

ONE Derneği’nin Hatay, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyeleri’nin desteğiyle ve ONE Derneği Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın öncülüğüyle yürüteceği projeyle bu eşsiz mozaiklerin tüm dünyada bilinirliğinin artmasını, bu bölgenin dünyaca ünlenerek “Mozaik Yolu” olarak ortaya çıkması, ülkemizin yepyeni bir kültürel turizm alanı kazanması ve bu bölgelerdeki mozaiklerin kültürel miras bakımından değerlerinin bölge halkı tarafından daha iyi anlaşılması sağlanarak korunmaları ve tanıtımları açısından desteklerinin alınmalarını hedeflenmektedir.

322-400 yılları arasında yaşayan, Antakya doğumlu ünlü Romalı tarihçi Ammianus Marcellinus’un “Dünyada hiç bir kent, ne topraklarının bereketi, ne de ticaretteki zenginliği bakımından bu kenti geçemezdi” dediği Antakya ve Yukarı Mezopotamya, Roma İmparatorluğu boyunca zengin tüccar ve askeri bürokrat bir sınıfın, gösterişçi bir tüketimle donattığı villalar ve bulunduğu bölgenin kendi rengi ve çizgisini yansıttığı mozaik eserleri barındırmaktadır. Hatay Arkeoloji Müzesi’nde M.S 2. yüzyıldan M.S. 6. yüzyıla kadar uzanan dört yüz yıllık dönemde üretilen ve mitolojik konular, çeşitli inanç ve günlük hayat unsurlarının tasvirlerinin yanı sıra geometrik ve bitkisel süslemeler işlenen mozaikler sergilenmektedir. Tema çeşitliliği açısından çok zengin olan bu mozaikler hem boyutları itibariyle, hem de konu ve yapım tekniği çeşitliliği nedeniyle dünya üzerinde haklı bir üne sahiptir.

Dünyanın en geniş mozaik koleksiyonuna sahip olan Zeugma Mozaik Müzesi, 30 bin metrekare alanıyla dünyanın en büyük mozaik müzesidir. 1998 yılında yapılan kazılarda ortaya çıkarılan ve Yunan Tanrıçası Gaia olduğu düşünülen dünyaca ünlü ‘’Çingene Kızı’’nın da bulunduğu müze Tunus mozaiklerinde 9 renk armonisine karşılık, 13 renk armonili mozaiklere evsahipliği yapmaktadır.

Dönemin büyük yol kavşakları üzerinde bulunması sebebiyle önemli bir ticaret merkezi konumunda olan Kahramanmaraş’taki adını Roma İmparatoru Caligula’dan alan Germanicia Antik Kenti mozaiklerinde doğadaki birçok rengin kullanılması, aynı rengin farklı tonları kullanılarak verilen gölgelendirmeler ve kullanılan tesseraların kalitesi, üst seviyedeki Roma Mozaik Sanatının Germanicia mozaiklerine yansımış olduğunu göstermektedir. Burada sergilenen mozaikler kullanılan taşların renk ve boyutları ve betimlediği konu mitolojiden daha ziyade günlük yaşamı, komşuluk ilişkilerini dönemin yaşam, fauna ve florası ile birlikte mülkiyeti anlatması açısından benzersizdir.

Şanlıurfa’daki Antik Edessa Kenti’nin Grek kültür kalıntılarından en önemlisi çok renkli ve usta bir üslûpla yapılan Haleplibahçe’deki mozaiklerdir. Mozaik tekniği, sanatı ve 4 milimetrekare ebadında Fırat Nehri’nin orijinal taşlarından yapılması gibi özelliklerinden dolayı dünyanın en kıymetli mozaiklerinden biri olarak görülen Haleplibahçe mozaiklerinde savaşçı Amazon kraliçelerinin mozaiğe resmedilmiş dünyadaki ilk örneklerine rastlanılmıştır.

Proje hazırlıkları kapsamında ilgili illerdeki belediyelerin desteği alınarak belediyelerin belirlemiş olduğu temsilciler ile toplantılar gerçekleştirilmektedir. İlk etapta 3 gece 4 günlük bir kültür turu olarak ortaya çıkarılması planlanan projenin ilerleyen aşamalarında ABD, Avrupa ve Asya’da konferanslar ve etkinlikler yapılması hedeflenmektedir.